روف گاردن؛ بام سبز ساختمان ها

امروزه با گسترش فرهنگ آپارتمان نشینی در اکثر جوامع و عدم وجود حیاط، دوری از طبیعت افزایش یافته است اما علاقه ی انسان ها به گیاهان و فضای سبز سبب شده تا در بخشی از بام یا تراس آپارتمان خود یک باغ کوچک ایجاد کنند و پدیده ای به نام روف گاردن را بوجود آورند. طراحی روف گاردن یا سقف سبز روی پشت بام ها و تراس های خانه های آپارتمانی، به وسیله ی چمن مصنوعی، گیاهان و درختچه های متنوع و… صورت می گیرد. در این مقاله سعی در بیان مطالبی داریم تا به وسیله ی آنها روف گاردن، عناصر مورد استفاده در آن، انواع روش های اجرا و … را به مخاطب معرفی کنیم.

“مجموعه ی لبه مقاله ای در رابطه ی با طراحی تراس و بالکن منتشر کرده است. پیشنهاد می کنیم برای کسب اطلاعات بیشتر وارد لینک آبی رنگ شوید.”

در طراحی بام سبز از موارد زیر استفاده می شود:

1. انواع گیاهان و دیوار سبز و flower box
2. آلاچیق، سایبان، مبلمان باغی، آبنما، باربیکیو و …
3. سنگریزه و قلوه سنگ، شن، ماسه به عنوان کف سازی
4. انواع نورپردازی
5. و …

گیاهان یکی از عناصر اصلی در طراحی و اجرای روف گاردن می باشند. گیاهانی که برای روف گاردن استفاده می شوند را از میان همان گیاهانی که بر روی زمین کاشته می شوند انتخاب می کنند اما باید به چند نکته دقت کرد:

• میزان رشد ریشه
• مقدار نیاز گیاه به آب
• توان تحمل گرما و تابش مستقیم نور خورشید
• میزان مقاومت در برابر بادهای شدید
• و …

از گیاهان مختلفی می توان در طراحی روف گاردن استفاده کرد که ما در اینجا به بررسی 3 دسته از آنها می پردازیم: گیاهان پوششی، گیاهان بالا رونده و گیاهان سوزنی برگ.

گياهانی هستند که براي پوشاندن سطح خاک از آنها استفاده می شود. مانند انواع چمن ها و… .

این نوع از گياهان نيز به صورت معلق در لبه ی پشت بام سبز و یا پوشش دیوار استفاده می شوند. مانند انواع پيچ و… .

این نوع از گياهان مقاومت بالایی در برابر تغييرات آب و هوایی دارند و وجود آن ها در هر روف گاردن، استفاده از آن را در فصول مختلف سال امکان پذیر می کند.

در انتخاب خاک برای روف گاردن ها محدودیت هایی وجود دارد و درنتیجه، انتخاب خاک باید با دقت بالایی انجام شود.برخی از مولفه هایی که خاک مناسب روف گاردن باید دارا باشد شامل موارد زیر است:

• استفاده از خاکی که وزن کمی داشته باشد
• توانایی جذب بالای آب
• استفاده از خاکی که دارای مواد غذایی لازم برای رشد گیاهان باشد
• و …

نور کافی و هواي مناسب، دو نياز هميشگی گياهان براي رشد هستند؛ بنابراین براي رشد بهتر، باید نقاطی از فضا که بهترین نور و هوا را دارند، مشخص کرده و گياهان را در آن نقاط قرار دهيم. گياهان با نياز هاي مشابه باید نزدیک به یکدیگر قرار بگيرند. همچنين محل قرارگرفتن گياهان باید به گونه اي باشد که مانع رشد یکدیگر نشوند.

آبياري اتوماتيک و یا آبياري قطره اي هوشمند جزء ضرورتهاي اجراي بام سبز محسوب می شوند. هزینه ی اجرای آبیاری اتوماتیک در مقایسه با عملکرد آن بسيار مقرون به صرفه و اقتصادي است.

میان ساخت آلاچيق در روف گاردن و زمین، تفاوت هایی وجود دارد. یکی از آنها مربوط به نیرویی است که به آلاچیق وارد می شود که در آلاچیق های روف گاردن باید بیشتر درنظر گرفته شود. دیگر تفاوتی که می توان به آن اشاره کرد محدودیت هایی است که در اتصال استراکچر به آلاچیق وجود دارد.

آلاچیق ها با توجه به متریال سازنده شان به 4 دسته ی زیر تقسیم می شوند:

• شیشه ای
• سیمانی
• چوبی
• شیشه ای

از آنجا که زمان سپري شده روي بام سبز، ساعات عصر است که هوا رو به تاریکی می رود، باید در نورپردازي دقت زیادي به خرج داد. استفاده از چراغ هاي آویز روي دیوار و کاشته شده در ميان گل ها و نورهاي نقطه اي جلوه خاصی به روف گاردن می بخشند و موجب بزرگتر به نظر رسيدن فضا می شوند.

اجرای کفسازي با متریال های مختلفی چون چوب، شن و قلوه سنگ تزئينی صورت می گیرد. هر چه ميزان مسيرهاي چوبی در کف بيشتر باشد هزینه اجرای آن بالاتر می رود و هرچه ميزان شن تزئينی افزایش یابد هزینه اجرا کمتر می شود زیرا در کفسازي چوبی علاوه بر بالا بودن هزینه ی متریال اوليه چوب، هزینه ی زیرسازي و دستمزد اجرا نیز افزوده می شود اما شن تزئينی نيازی به زیرسازي و نصب ندارد.

انتخاب نوع روف گاردن از این جهت مهم است که امکان وقوع مشکلاتی از قبيل فشار زیاد وارده بر سقف، مشکلات مربوط به سيل یا اجسام در حال سقوط کمتر شود. روف گاردن ها، براساس فرآیند اجرایی، عمق کشت و تجهيزات مورد استفاده سه شيوه ی اجرا دارند: سیستم عریض یا گسترده، سیستم فشرده یا متمرکز و سیستم نیمه فشرده یا متمرکز.

پرطرفدارترین روش براي اجراي روف گاردن، سيستم گسترده یا بام سبز است. این روش عمدتا براي سطوح وسيع و سقف هایی که توان تحمل بالایی ندارند به کار گرفته می شود. در سيستم گسترده تنوع پوشش گياهی کم بوده و از گياهانی استفاده می شود که در محيط هاي کم عمق امکان رشد دارند.

سيستم متمرکز با نام باغ بام نيز شناخته می شود. در ساخت این باغ بام از آلاچیق، نيمکت و… استفاده می شود و بيشتر تداعی کننده پارک هاي سطح شهر است.

در این سيستم گياه، به صورت یکجا در جعبه و بدون اتصال به بام کاشته شده و به راحتی قابل حمل و نقل است.

اجزای اصلی عایق کاری روف گاردن به ترتیب شامل 5 لایه زیر می باشد:

1. لایه ی ضد آب
2. لایه ی عایق یا محافظ
3. لایه ی زهکش
4. محل کشت
5. پوشش گیاهی

بام سبز مزایای زیادی دارد. از جمله:

• از بين بردن ذرات مضر، توليد اکسيژن و کاهش دي اکسيد کربن
• کاهش آلودگی هوا و آلودگی هاي صوتی
• افزایش ضخامت بام آپارتمان ها و به تبع آن افزایش طول عمر سقف
• افزایش ارزش ملک
• و …

روف گاردن ها در عین مزایای زیادی که دارد یک سری معایب هم دارند که در ادامه به آنها می پردازیم:

• مهم ترین عیب روف گاردن ها، وزن سازه است که سبب افزایش فشار وارد بر سقف می شود و امکان نشست سقف وجود دارد.
• هزینه ی مصرفی احداث روف گاردن بسیار بیشتر از سقف های رایج است.
• در روف گاردن ها، سیستم عایق آب وجود دارد اما برای جلوگیری از آسیب به این سیستم امکان استفاده از گیاهان و درختچه هایی که دارای ریشه های بلند هستند وجود ندارد.
• روف گاردن ها به نگهداری بیشتری نسبت به سقف های عادی نیاز دارند.
• و …